Âdile Sultan’ın Hayatı

1826 yılında 29 Mayıs günü İstanbul’da dünyaya gelen Âdile Sultan, Sultan II. Mahmûd’un kızı ve Zernigar Kadın’ın kızıydı. Annesinin erken yaşta vefat etmesinin ardından, Hace Nevfidan Kadın, Âdile Sultan’ın eğitim ve terbiyesiyle yakından ilgilendi. Âdile Sultan, iyi bir eğitim alarak Arapça ve Farsça öğrendi. 1845 yılında Sultan II. Mahmûd’un mabeyncisi Mehmed Ali Paşa ile evlenen Âdile Sultan, dört çocuğun annesi oldu.

Âdile Sultan, 1899 yılında 13 Şubat’ta İstanbul’da hayata veda etti. Cenazesi, Eyüp Sultan Camisi yakınlarında, Bostaniskelesi mevkiinde bulunan türbeye eşinin yanına defnedildi. Sâmiha Ayverdi’nin “Kalbi gibi kesesi de halka açık evliyâ huylu bir kadındı.” şeklinde anlattığı Âdile Sultan, hayırsever bir kişilik olarak tarihe geçti. Ömür boyu aldığı maaşların çoğunu hayır işlerinde kullanan Âdile Sultan, pek çok vakıf ve hayratın kurucusu oldu.

İstanbul’un farklı bölgelerinde, çeşmeler, sıbyan mektepleri, sarnıçlar, namazgâhlar, camiler ve itikâf odaları gibi birçok yapıyı inşa ettirip vakfeden Âdile Sultan, “Âbid, zâhid, kerim, hayrat ve hasanat sahibi bir muhaddere-i muhtereme idi.” şeklinde anılıyor. Âdile Sultan’ın hayatını ve kişiliğini anlatan bu metin, onun topluma ve tarihimize yaptığı katkıların değerli bir özetini sunar.

Âdile Sultan’ın Edebi Kişiliği

  • Âdile Sultan’ın Dîvân’ında münacat, na’t, medhiye, mersiye ve gazel gibi farklı şiir türlerini işlemiştir.
  • Âdile Sultan’ın Dîvân’ı, klasik divan düzenine uymayan özelliklere sahiptir.
  • Şairin şiirlerinde Yunus Emre’nin tesiri açıkça görülür.
  • Dünyanın geçiciliği, ahiret hayatı, nefis mücadelesi, ilahi aşk ve Allah’ın rızasına uygun yaşama gibi konular Âdile Sultan’ın şiirlerinde önemli yer tutar.
  • Fuzûlî, Muhibbî ve Şeyh Gâlib gibi şairlere yazdığı nazirelerle de bilinir.
  • Hece vezniyle de şiirler yazmıştır.
  • Kanuni’nin Dîvân-ı Muhibbî adlı eserinin neşredilmesine vesile olan Âdile Sultan, Türk kültürü ve edebiyatına önemli katkılar sağlamıştır.
  • Âdile Sultan’ın şiirlerinde mütavazılık, zerafet, mükemmel ahlak ve düşünce yapısı kendine özgü bir üslupla ele alınmıştır.
  • Âdile Sultan, Nakşibendi şeyhlerinden Mehmed Can Efendi’nin halifesi Bala Tekkesi Şeyhi Ali Efendi’nin müntesiplerindendir, bu bağlantı onun şiirlerinde de hissedilir.
  • Âdile Sultan, Osmanlı hanedanında Dîvân’ı olan tek hanım sultan olarak tarihte özgün bir yere sahiptir.

Âdile Sultan’ın Divanı

Âdile Sultan, ünlü bir Osmanlı şairesi ve Sultan II. Mahmûd’un kızıydı. Bilinen tek eseri olan Dîvân’ı, Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi, Millet Kütüphanesi ve İstanbul Üniversitesi Kütüphanelerinde beş nüsha olarak bulunmaktadır. Klasik divan düzenine uymayan Dîvân, Hikmet Özdemir tarafından incelenmiş, karşılaştırmalı bir şekilde ele alınarak edisyon kritikli metin oluşturulup yayımlanmıştır.

Dîvân’ında münacat, na’t, medhiye, mersiye ve gazel gibi şiir türlerini işleyen Âdile Sultan, Tahassürnâme ve İftiraknâme bölümlerinde hayatının çeşitli aşamalarını ve yaşadığı acıları dile getirir. Ayrıca, Ali Emirî Efendi’nin dergilerinde 15 adet Âdile Sultan’a ait şiir yer alır.

Âdile Sultan, Nakşibendi şeyhlerinden Mehmed Can Efendi’nin halifesi Bala Tekkesi Şeyhi Ali Efendi’nin müntesiplerindendir. Okumaya büyük bir ilgi duyan Âdile Sultan, Osmanlı hanedanında Dîvân’ı olan tek hanım sultan olarak bilinir. 1890 yılında Kanuni’nin Dîvân-ı Muhibbî adlı eserinin neşredilmesine vesile olan Âdile Sultan, bu sayede Türk kültürüne büyük bir katkı sağlamıştır.

Fındıklı’daki sarayı, İbnü’l-Emin Mahmud Kemal İnal tarafından kaydedilen bilgilere göre, “meşâyıh, huffaz, eytâm ve erâmil” toplantılarına ev sahipliği yapmaktadır. Âdile Sultan’ın şiirlerinde mütavazılık, zerafet, mükemmel ahlak ve düşünce yapısı açıkça görülür. Dünyanın geçiciliği, ahiret hayatı, nefis mücadelesi, ilahi aşk ve Allah’ın rızasına uygun yaşama gibi konuları işleyen Âdile Sultan’ın şiirlerinde Yunus Emre’nin etkisi belirgindir. Fuzûlî, Muhibbî ve Şeyh Gâlib gibi şairlere yazdığı nazireler de eserlerinde yer alır. Âdile Sultan, hece vezniyle de şiirler yazmıştır. Bu metin, Âdile Sultan’ın hayatına ve şiirlerine dair kapsamlı bir bakış sunmaktadır.

Âdile Sultan’ın Şiirlerinde Yunus Emre Etkisi

Âdile Sultan’ın şiirlerinde Yunus Emre etkisi, özellikle manevi ve ahlaki konuların ele alınışında ve şiirlerin dili ve üslubunda görülür. Yunus Emre’nin şiirlerinde olduğu gibi, Âdile Sultan’ın eserlerinde de tasavvufi düşünce ve duygulara yer verilir.

Yunus Emre’nin şiirlerinde önemli bir yer tutan ilahi aşk ve nefis mücadelesi teması, Âdile Sultan’ın eserlerinde de sıklıkla işlenir.

Âdile Sultan’ın şiirlerinde, Yunus Emre’nin vurguladığı manevi değerler ve ahlaki yaşam önemli yer tutar. Düşünce yapısı ve mükemmel ahlak anlayışı, her iki şairin de eserlerinde benzerlik gösterir.

Yunus Emre’nin şiirlerinde dünyanın geçiciliğine ve ahiret hayatının önemine dikkat çekilir. Âdile Sultan da bu konulara önem verir ve şiirlerinde bu düşünceleri işler.

Yunus Emre’nin şiirlerinde sade ve anlaşılır bir dil kullanması, onun halk arasında yaygın bir şekilde benimsenmesine yol açmıştır. Âdile Sultan da eserlerinde benzer bir dil ve üslup tercih eder, böylece şiirlerinde manevi ve ahlaki mesajları daha etkili bir şekilde aktarır.

Yunus Emre’nin şiirlerinde tasavvufi düşünce ve duygulara büyük önem verilir. Âdile Sultan da eserlerinde benzer bir yönelim gösterir, bu sayede şiirlerinde manevi ve ahlaki derinlik sağlar.

Âdile Sultan’ın şiirlerinde Yunus Emre etkisi, özellikle manevi ve ahlaki konuların ele alınışı, dil ve üslup tercihi, tasavvufi düşünce ve duyguların önemi gibi yönlerde görülür. Bu etki, Âdile Sultan’ın eserlerinin manevi ve ahlaki derinliğini ve etkileyiciliğini artıran önemli bir faktördür.

Âdile Sultan’ın Divan Şiirine Katkısı

  • Âdile Sultan, Osmanlı döneminde yaşamış ve divan şiirine önemli katkılarda bulunmuş bir şairdir.
  • Âdile Sultan, divan şiirinde münacat, na’t, medhiye, mersiye ve gazel gibi farklı türlerde eserler vermiştir. Bu türlerdeki başarılı örnekleriyle divan şiirine zenginlik katmıştır.
  • Osmanlı hanedanında divanı olan tek hanım sultan olarak, divan şiirine kadın şairlerin de katkı sağlayabileceğini göstermiştir. Bu bağlamda, döneminde ve sonraki dönemlerde kadın şairler için öncü bir rol üstlenmiştir.
  • Âdile Sultan’ın divan şiirlerinde Yunus Emre etkisi görülür. Bu sayede, divan şiirine tasavvufi düşünce ve duyguları daha güçlü bir şekilde yansıtarak, yeni bir boyut kazandırmıştır.
  • Âdile Sultan, divan şiirinde sade ve anlaşılır bir dil kullanarak, eserlerini daha geniş bir okuyucu kitlesiyle buluşturmuştur. Bu dil ve üslup tercihi, divan şiirine daha erişilebilir ve evrensel bir nitelik kazandırmıştır.
  • Âdile Sultan’ın divan şiirlerinde dünyanın geçiciliği, ahiret hayatı, nefis mücadelesi, ilahi aşk gibi manevi ve ahlaki konulara ağırlık vermesi, divan şiirine derinlik ve farklı perspektifler katmıştır.
  • Âdile Sultan, divan şiirinde hece vezniyle de eserler vermiştir. Bu sayede, divan şiirine farklı bir ritim ve yapı kazandırarak, şiir anlayışını zenginleştirmiştir.
  • Âdile Sultan, Kanuni’nin Dîvân-ı Muhibbî adlı eserinin neşredilmesine vesile olmuştur. Bu sayede, divan şiirine ve Türk kültürüne önemli bir katkı sağlamıştır.
  • Âdile Sultan’ın divan şiirlerinde Nakşibendi şeyhlerinin etkisi görülür. Bu etki, şiirlerinde tasavvufi düşünce ve duyguların daha yoğun bir şekilde işlenmesine yol açmıştır.