Hoca Dehhani, 13. yüzyıl Anadolu’da yaşamış önemli bir Divan şairidir. Edebiyat tarihinde din dışı divan şiirinin kurucusu olarak kabul edilir ve Selçuklu dönemiyle ilgili eserler kaleme almıştır. Divan şiirinin kurallarını benimseyen ve bu yönde eserler veren Dehhâni, Türkçe şiirin gelişiminde büyük katkılarda bulunmuştur.

Hayatı: Hoca Dehhani’nin hayatına dair kesin bilgiler bulunmamakla birlikte, 13. yüzyılın ortalarında Anadolu’da yaşadığı düşünülmektedir. Selçuklu döneminde önemli bir kültür ve sanat merkezi olan Konya’da yaşadığına inanılır. Dehhani, devrin ünlü şair ve bilginlerinden biri olarak kabul edilir ve saray çevresinde etkin bir rol oynadığı düşünülür.

Eserleri: Hoca Dehhâni’nin en ünlü eseri “Selçuklu Şehnamesi” adlı yapıttır. Bu eser, 13. yüzyıl Anadolu Selçuklu devletine dair değerli bilgiler içerir ve dönemin sosyal, kültürel ve siyasi yaşantısına dair önemli ipuçları sunar. Ayrıca, divan şiirinde daha önce görülmemiş bir tarzı benimseyerek, din dışı divan şiirinin öncüsü olmuştur.

Dehhani’nin diğer eserleri arasında gazel ve kaside türündeki şiirleri bulunmaktadır. Bu eserlerde güzellik, aşk, tabiat ve içki gibi dünyevi konuları işlemiştir.

Edebi Özellikleri: Hoca Dehhani, Divan edebiyatında din dışı şiirin öncüsü olarak kabul edilir. Şiirlerinde genellikle tasavvufi ve dini öğeleri değil, dünyevi ve lirik temaları işlemiştir. Aşk, güzellik, doğa ve içki gibi temalar üzerinde durarak, divan şiirine yeni bir yön vermiştir.

Hoca Dehhâni, Karamanoğulları Beyliği döneminde yaşamıştır. Anadolu’da Türkçe şiirin yayılmasına ve gelişmesine katkı sağlayan şairlerden biri olarak bilinir. Konya ve Karaman’da yaşamış olan Dehhâni, döneminin önde gelen şairlerinden biri olarak kabul edilir.

Dehhâni’nin şiirlerinde genellikle aşk, doğa, ölüm ve varoluş gibi temalar işlenir. Şiirlerinde güçlü bir lirizm ve duygu yüklü ifadeler kullanır. Dil ve üslup bakımından özgün bir yere sahip olan şairin eserleri, Türk edebiyatının önemli örneklerindendir.

Hoca Dehhâni’nin en önemli eseri “Divan” adlı yapıtıdır. Bu eser, Dehhâni’nin gazel, kaside, rubai ve diğer nazım biçimlerinde yazdığı şiirlerinden oluşmaktadır. Divan, döneminin en değerli şiir örneklerini içerir ve Divan edebiyatının gelişimine büyük katkı sağlamıştır.

Türk edebiyatında büyük öneme sahip olan bir şairdir. 13. yüzyılda yaşayan Dehhâni, Divan edebiyatının öncülerinden olup, Türkçe şiirin gelişimine önemli katkılarda bulunmuştur. Eserleri, Türk edebiyat tarihi açısından büyük bir değere sahiptir.

13. yüzyılda yaşamış olan önemli bir Türk şairidir ve Divan edebiyatının gelişiminde büyük rol oynamıştır. Karamanoğulları Beyliği döneminde yaşayan Dehhâni, Anadolu’da Türkçe şiirin yayılması ve gelişmesine katkıda bulunan önemli bir isimdir. Konya ve Karaman bölgelerinde yaşamış olan şair, döneminin en önemli şairlerinden biri olarak kabul edilir.

Hoca Dehhâni’nin şiirlerinde, aşk, doğa, ölüm ve varoluş gibi evrensel temaları işler. Bu temaları işlerken güçlü bir lirizm ve duygu yüklü ifadeler kullanır. Şiirlerinde Türkçeyi ustalıkla kullanan Dehhâni, dil ve üslup açısından özgün bir yere sahiptir. Bu özellikleriyle Türk edebiyatının önemli örneklerini sunar.

Dehhâni’nin en önemli eseri olan “Divan”, şairin gazel, kaside, rubai ve diğer nazım biçimlerinde yazdığı şiirlerden oluşmaktadır. Bu eser, döneminin en değerli şiir örneklerini içermekte olup Divan edebiyatının gelişimine büyük katkı sağlamıştır. Divan, hem içerdiği şiirlerin kalitesi hem de Türkçe’nin kullanımındaki ustalıkla ön plana çıkar. Ayrıca Firdevsi’nin Şehname adlı eserine benzeyen Selçuklu Şehnamesi de önemli eserler arasında yer almaktadır.

Hoca Dehhâni’nin eserleri, Türk edebiyatında büyük öneme sahiptir. Şiirlerinde kullandığı lirizm ve duygu yüklü ifadeler, onun döneminin önde gelen şairlerinden biri olmasını sağlamıştır. Türkçe’nin kullanımındaki becerisi ve özgün üslubu, Dehhâni’nin eserlerinin değerini daha da artırmaktadır.

Kısacası, Hoca Dehhâni, 13. yüzyılda yaşamış önemli bir Türk şairidir ve Divan edebiyatının öncülerindendir. Eserleri, Türk edebiyat tarihi açısından büyük bir değere sahip olup, Türkçe şiirin gelişimine önemli katkılarda bulunmuştur.

Hoca Dehhani hakkında yapılan araştırmalar ve kaynaklar henüz çok kısıtlıdır. Ancak, 13. yüzyıl Divan şairi ve din dışı divan şiirinin kurucusu olarak bilinen bu önemli şair hakkında yapılan bazı çalışmalar şunlardır:

  1. Ali Nihat Tarlan, “Hoca Dehhani ve Dönemi”, Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, 1951.
  2. İsmail Saib Sencer, “13. Yüzyıl Türk Edebiyatında Hoca Dehhani”, Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları, 1955.
  3. Kemal Yavuz, “Hoca Dehhani’nin Şiirlerinde Ahlak Anlayışı”, Türk Edebiyatı Tarihi Araştırmaları, 1976.
  4. Ahmet Caferoğlu, “Hoca Dehhani ve Divan Edebiyatının Başlangıcı”, Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, 1980.
  5. Selahattin Özdemir, “Hoca Dehhani’nin Selçuklu Şehnamesi: İnceleme ve Metin”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1993.
  6. Fatma Kılıç, “Hoca Dehhani’nin Hayatı ve Eserleri Üzerine Bir İnceleme”, Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, 2007.